Nadmierne skupianie uwagi na własnym ciele może skutkować zaburzeniami w jego właściwym postrzeganiu. Rozciągnięcie procesu w czasie w wielu przypadkach doprowadza do stanów chorobowych, a jednym z nich jest anoreksja. Pragnienie posiadania szczupłej sylwetki przybiera formę obsesji, która stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia – nierzadko nawet życia.

Co to jest anoreksja?

Anoreksja jest jedną z rozpoznawanych przez medycynę postaci niedożywienia. Osoby dotknięte tym zespołem chorobowym żyją w głębokim przekonaniu własnej nadwagi lub otyłości. Bardzo często ten subiektywny osąd nie ma nic wspólnego z rzeczywistością, jednak nie powstrzymuje to cierpiących na anoreksję przed ustawicznym zmniejszaniem masy ciała. Przyjmowane racje żywnościowe są minimalne i podlegają dalszym ograniczeniom, przez co dzienna porcja dostarczanych organizmowi kalorii spada nawet do poziomu 200-300 (zdarza się, że jeszcze mniej). W skrajnych przypadkach niedożywienie jest na tyle poważne, iż zagraża podstawowym funkcjom organizmu.

Chorzy na anoreksję stale zwiększają wymagania względem niskiego stanu swojej wagi. W zaawansowanym stadium zostają zaburzone także relacje społeczne anorektyków, pojawiają się również dolegliwości psychiczne (najczęściej depresja, ale też schizofrenia). Mimo, iż dolegliwość ta jest powszechnie znana, to jednak wiedza na jej temat jest niewielka. Śmiertelność wśród chorych oscyluje wokół 10%, a za zgon ponad połowy pacjentów odpowiadają powikłania głodzenia się – drugą najczęstszą przyczyną są samobójstwa.

Bulimia i anoreksja – jak je rozróżnić?

Anorexia Nervosa i bulimia nervosa to często mylone z sobą choroby. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy może być to, iż u anorektyków mogą występować objawy tzw. anoreksji bulimicznej. Bulimia, zwana żarłocznością psychiczną, polega na okresowych atakach objadania się bez jakiejkolwiek samokontroli. Ilość spożywanego przez bulimików pokarmu bywa bardzo duża, co rodzi w nich poczucie winy i dążenie do redukcji masy ciała. Chorzy na bulimię pomiędzy kolejnymi atakami stosują intensywne ćwiczenia, diety odchudzające, a najbardziej kojarzonym z tym schorzeniem zachowaniem jest prowokowanie wymiotów.

Bulimia jest chorobą o psychicznym podłożu, a do jej przyczyn zalicza się nagromadzenie sytuacji stresowych. Ataki mogą następować w obliczu:

• osamotnienia
• kłótni
• przewlekłego stresu
• śmierci bliskiej osoby

Anoreksja bulimiczna to stan, w którym przeplatają się ataki bulimiczne z epizodami anoreksji. Fazę objadania się kończy stosowanie silnych środków przeczyszczających, moczopędnych lub wywoływanie wymiotów, po czym następuje powrót do skrajnego niedożywienia. Anoreksja bulimiczna jest bardzo ciężką i trudną do leczenia chorobą.

Jadłowstręt psychiczny

Jadłowstręt psychiczny jest istotą anoreksji, choć jego zakres jest nieco szerszy. Osoby dotknięte tą przypadłością mogą wykazywać tendencje do spożywania posiłków i wykonywania ćwiczeń fizycznych w odosobnieniu. Spadek masy ciała w tym przypadku bywa efektem towarzyszącym, a nie celem chorego. Jadłowstręt psychiczny może przybierać postać odmawiania jedzenia spowodowanego nastrojem, zaburzeniami psychotycznymi, depresją czy problemami onkologicznymi. Zdarza się, iż jadłowstręt wywołany jest silnym przekonaniem o zatruciu żywności.

Przyczyny anoreksji

Anoreksja jako dolegliwość o podłożu psychicznym może występować pod wpływem wielu czynników. Choroba ta dotyka dziesięciokrotnie częściej kobiet niż mężczyzn. Predyspozycja do anoreksji wynika najczęściej z:

• zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych
• osobowości schizoidalnej
• niskiego poczucia własnej wartości
• przewlekłych stanów lękowych
• perfekcjonizmu i nadmiernej skłonności do rywalizacji
• wzorców kulturowych (propagowania szczupłej sylwetki)
• wymagań zawodowych (anoreksja modelek)
• nieprawidłowych relacji rodzinnych

Pomimo, iż przyczyny choroby mogą być odczuwane jako niedogodność przez anorektyka i bywa on świadomy ich negatywnego wpływu, to jednak samo dążenie do redukcji masy ciała uważa za coś pozytywnego. Rozwój choroby odczytywany jest jako postęp, a nawet sukces osobisty. Anoreksja jawi się dotkniętym nią jako rozwiązanie, a nie problem.

Anoreksja – leczenie

Wysoka śmiertelność wśród chorych jest najlepszym dowodem na to, iż leczenie anoreksji jest procesem skomplikowanym. Wybór metod medycznych zależy od stopnia zaawansowania choroby i spustoszeń w organizmie, których dokonała. Podstawą leczenia musi być psychoterapia – może okazać się skuteczna we wczesnym stadium. Wskazane są również konsultacje z dietetykiem i dobranie indywidualnego sposobu żywienia.

Przewlekły i wyniszczający stan głodu może doprowadzić do uszkodzeń narządów wewnętrznych (np. nerek czy wątroby), a wtedy niezbędna staje się wizyta u endokrynologa. W skrajnych przypadkach anoreksja prowadzić może do poważnych problemów kardiologicznych. Leczenie niemal zawsze jest procesem długim i żmudnym, aczkolwiek koniecznym – zadowolenie się pierwszymi efektami i przedwczesne zakończenie terapii prawdopodobnie skutkować będzie nawrotem choroby.