Nieprawidłowości związane z cyklem miesiączkowym są wyznacznikiem stanu zdrowia kobiety. Wszelkie zaburzenia związane z dodatkowym krwawieniem, nieregularnym miesiączkowaniem czy obfitością krwawień mogą być powodem do niepokoju, dlatego tak ważna jest obserwacja własnego ciała, notowanie wszelkich informacji dotyczących cyklu, znajomość jego prawidłowego przebiegu oraz świadomość, co zakłóca cykl menstruacyjny.

Cykl miesiączkowy

Cykl miesiączkowy jest kontrolowany przez hormony, z których najważniejszą rolę odgrywają estradiol i progesteron. Średnia długość cyklu wynosi około 28 dni i dzieli się na trzy etapy: fazę proliferacyjną, owulację oraz fazę wydzielniczą.

Pierwszy dzień cyklu charakteryzuje się wystąpieniem krwawienia, w trakcie którego dochodzi do całkowitego złuszczenia błony śluzowej macicy. Następna faza trwająca od miesiączki do jajeczkowania to faza proliferacyjna (folikularna), w której złuszczona wcześniej błona śluzowa odbudowuje się, a pęcherzyk dojrzewa, przygotowując się do owulacji. W tym czasie ilość estradiolu z dnia na dzień zwiększą się aż do momentu pęknięcia pęcherzyka i uwolnienia dojrzałej komórki jajowej gotowej do zapłodnienia (owulacja). Następuje to około 14 dnia cyklu. W trzeciej fazie – wydzielniczej (lutealnej) – pęcherzyk wypełnia się krwią i rozrasta się, przekształcając w ciałko żółte ciążowe (jeśli doszło do zapłodnienia) lub ciałko białawe (jeśli nie doszło do połączenia komórki jajowej z plemnikiem), które stopniowo zanika. Na tym etapie ilość estradiolu zmniejsza się, a progesteronu zwiększa. Po około 14 dniach od owulacji poziom hormonów gwałtownie spada. Dla organizmu jest to sygnał do rozpoczęcia krwawienia. Ostatni dzień cyklu przypada na dobę przed wystąpieniem kolejnej miesiączki.

Zaburzenia miesiączkowania w każdym wieku

Zaburzenia miesiączkowania mogą dotyczyć każdej kobiety, która osiągnęła dojrzałość płciową. Do nieprawidłowości w przebiegu cyklu miesiączkowego zalicza się nieregularność krwawień, dodatkowe krwawienia (przed miesiączką, po miesiączce, w połowie cyklu) oraz ich obfitość. Zaburzenia miesiączkowania mogą się pojawić w wyniku nieprawidłowego wydzielania hormonów przez gruczoły wewnętrzne, pojawienia się chorób innych narządów, zaburzeń metabolicznych lub jako skutek negatywnego oddziaływania środowiska na organizm. Obciążenia organizmu takie jak nadmierny wysiłek, palenie papierosów, picie alkoholu, zaburzenia odżywiania, stres również mają wpływ na cykl. Każdy problem związany z cyklem menstruacyjnym powinien być rozpatrywany indywidualnie przez lekarza z uwzględnieniem wieku kobiety.

Brak miesiączki – przyczyny

Najczęstsze przyczyny braku miesiączki według Światowej Organizacji Zdrowia WHO to:

• Niewydolność podwzgórzowo – przysadkowa – przyczyną mogą być zmiany genetyczne, powikłania po operacji przysadki i/lub podwzgórza, a u młodych dziewcząt nadmierny wysiłek fizyczny, anoreksja, stres czy uzależnienie od narkotyków.
• Zaburzenia czynności osi podwzgórze – przysadka – powodem może być wystąpienie zespołu policystycznych jajników, który objawia się nieregularnym krwawieniem lub całkowitym brakiem miesiączki, trądzikiem, łysieniem, niepłodnością, nadmiernym owłosieniem w okolicach klatki piersiowej, brodawek, ud, pleców oraz nad górną wargą.
• Pierwotna lub wtórna niewydolność jajników – Pierwotne zaburzenia pracy jajników objawiają się już u młodych dziewcząt i charakteryzują się brakiem występowania cech dojrzewania płciowego. Związane to jest z chorobami chromosomowymi. Wtórna niewydolność jajników może pojawić się u kobiet po radio- lub chemioterapii, po usunięciu jajników czy u pań z zespołem przedwczesnego wygaśnięcia czynności jajników.
• Wady lub nabyte uszkodzenia macicy – w tej grupie brak miesiączki spowodowany jest wadami w budowie narządów płciowych.
• Guzy okolicy podwzgórzowo – przysadkowej wytwarzającej prolaktynę,
• Zaburzenia czynności podwzgórza i przysadki mózgowej połączonej z hiperprolaktynemią – w przypadku grupy V i VI u kobiet charakterystycznym objawem jest wyciek białej wydzieliny z brodawek sutkowych spowodowany guzem (grupa V) lub podwyższonym poziomem prolaktyny w krwi (grupa VI). Przyczyną może być przyjmowanie leków antykoncepcyjnych lub psychotropowych, uzależnienie od narkotyków, niewydolność nerek, urazy i/lub operacje otwarcia klatki piersiowej. Zdarzają się też sytuacje, w których przyczyny nie są do końca znane (przyczyny idiopatyczne).
• Guzy pourazowe lub pozapalne, uszkodzenie okolicy podwzgórza i przysadki mózgowej – przyczyną może być pojawiający się guz w okolicy podwzgórza i przysadki.

Jak leczyć nieregularne miesiączki

Bez znania przyczyny zaburzeń miesiączkowania trudno jednoznacznie określić, jak leczyć nieprawidłowości w cyklu. Najważniejszym zadaniem jest udanie się na konsultacje do lekarza ginekologa, który podejmie odpowiednie działania i wykona badania. Najlepiej, aby pacjentka znała informacje dotyczące swojej pierwszej miesiączki, trwających cyklów, obfitości krwawień czy przewlekłych chorób występujących w rodzinie. Na podstawie tych informacji lekarz podejmie odpowiednie kroki.